O knjigama

Srđan Sandić

POVIJEST JEDNE POVIJESTI
I POVIJEST JEDNE PORODICE I JEDNE ŽENE

(Ivana Sajko: Povijest moje obitelji od 1941 do 1991, i nakon.
„Meandar Media“, Zagreb, 2009)

Ivana Sajko: Povijest moje obitelji od 1941 do 1991, i nakon

Po­vi­jest mo­je obi­te­lji je vje­ro­jat­no pr­vi (na­da­mo se ne i zad­nji) po­vje­sni ro­man ko­ji je li­šen žan­ra i ide­o­lo­gi­je. Na­rav­no, u mje­ri u ko­joj to mo­že bi­ti. Auto­ri­cu za­ni­ma ri­ječ a on­da re­če­ni­ca, za­ni­ma­ju ju re­če­nič­na struk­tu­ra a po­tom opa­sna i pri­sut­na mo­guć­nost ma­ni­pu­la­ci­je istom. Po­vi­jest je naj­bo­lji po­li­gon. Za­ni­ma ju ka­ko se ne­ko­ga po­put nje, ne­ko­ga nje­ne ge­ne­ra­ci­je – mo­gu ti­ca­ti va­žni po­vje­sni do­ga­đa­ji ko­ji sto­je kao plat­for­ma raz­vo­ju se­be i kul­tu­re u ko­joj ži­vi(mo). Sa­ma auto­ri­ca upo­zo­ra­va na tri ra­zi­ne po­vi­je­sti o ko­ji­ma go­vo­ri. Pr­va je, ka­ko ka­že – po­vi­jest nje­ne obi­te­lji, lju­di ko­ji gle­da­ju u bu­duć­nost, ši­rom zu­re is­pred se­be i vri­šte bez gla­sa. Ta ra­zi­na po­vi­je­sti je re­ak­ci­ja na nji­ho­vu šut­nju. Dru­ga je po­vi­jest Za­gre­ba, u dis­kon­ti­nu­i­te­tu, ona ko­ja vr­lu­da od op­ćih mje­sta za­jed­nič­ke me­mo­ri­je, a ide­ja je da uvi­di­mo ko­li­ko ne­bro­je­no mno­go na­či­na po­sto­ji da se go­vo­ri o či­nje­ni­ca­ma. Ve­ći­na tih na­či­na ni­je isti­ni­ta. Od pro­gla­še­nja NDH do oslo­bo­đe­nja Za­gre­ba, od Ve­li­ke po­pla­ve do Ti­to­ve smr­ti. Tre­ća ra­zi­na po­vi­je­sti je pak ona ko­ja je kon­stru­i­ra­na auto­ri­či­nom vla­sti­tom se­lek­ci­jom he­ro­ja – svje­do­ka – do­ga­đa­ja.  U ro­ma­nu se po­ja­vlju­ju i Ra­de Kon­čar i Ma­toš, Bru­no Bu­šić i Vla­do Kristl, Ivan Go­ran Ko­va­čić i An­te Pa­ve­lić, ko­ji iz raz­li­čith ra­kur­sa svje­do­če o tra­ge­di­ja­ma, raz­o­ča­re­nji­ma, ne­iz­vje­sno­sti­ma i tur­bu­len­ci­ja­ma do­ga­đa­ja, svo­jim su­dje­lo­va­njem, in­du­ci­ra­njem ili obra­na­ma. Iva­na Saj­ko u svom či­ta­nju i is­pi­si­va­nju  po­vi­je­sti, ali i obi­telj­ske mi­kro­po­vi­je­sti, po­šla je od či­nje­ni­ca i do­ku­me­na­ta – znan­stve­no sko­ro, do­ku­men­ta­ri­stič­ki – po de­fi­ni­ci­ji, a isto­vre­me­no je  pri­sut­na kao autor­ski glas u pod­tek­stu (po­ne­kad čak i na ra­zi­ni dnev­nič­kog za­pi­sa ko­jim se či­ni „skok“ sve do 2007. i po­sje­ta Lu­kov­do­lu) ko­ji je svo­je­vr­stan pro­ma­trač, ali i fil­ter do­ga­đa­ja o ko­ji­ma se pri­po­vi­je­da.

Po­vi­jest mo­je obi­te­lji je ka­ko auto­ri­ca na­vo­di – u stva­ri – pred­go­vor nje­nom pret­hod­nom ro­ma­nu Rio Bar.

Rio bar je pak mi­šljen scen­skom/ka­za­li­šnom  lo­gi­kom, ma­kar to pri­mje­ću­jem i kod Po­vi­jest mo­je obi­te­lji. U po­li­fo­ni­ji gla­so­va Rio ba­ra iz­dva­ja­li su se oni žen­ski gla­so­vi/kri­ko­vi ko­ji su te­ma­ti­zi­ra­li rat­ne/lju­bav­ne stra­ho­te ko­ji su za­o­kru­že­ni ili ba­rem ta­ko dje­lu­ju dok su s dru­ge stra­ne odvo­je­ni za­vr­šnim di­je­lom u ko­jem su smje­šte­ni do­ku­men­tar­ni pri­lo­zi iz vre­me­na ne­dav­nog ra­ta.

U „Po­vi­je­sti mo­je obi­te­lji“ do­ku­men­ti, po­vi­je­sni iz­vo­ri, me­mo­ar­ske knji­ge, svje­do­če­nja, isječ­ci na­la­ze se u fu­sno­ta­ma, kao re­fe­ren­ce i iz­vo­ri ci­ta­ta ko­ji­ma se auto­ri­ca slu­ži gra­de­ći svo­ju po­vi­jest na vr­lu­da­vim toč­ka­ma ko­je su obi­lje­ži­le po­vi­jest Za­gre­ba  i jed­ne obi­te­lji ko­ja je u njoj i nje­mu ži­vje­la. I nje­zi­ne sa­me.
 

nazad